Sąd Najwyższy wyrokiem z dnia 11 lipca 2019 r. (sygn. akt V CSK 23/18) podzielił stanowisko zaprezentowane przez Kancelarię Adwokacką Andreasik, Balcerowiak sp. p. z siedzibą we Wrocławiu. Po rozpoznaniu naszej skargi kasacyjnej od wyroku Sądu Apelacyjnego, Sąd Najwyższy uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania.
W toku kilkuletniego procesu Sąd Okręgowy uznał, że powodowie nie wykazali interesu prawnego w żądaniu ustalenia, na podstawie art. 189 k.p.c., nieważności umów zawartych między pozwanymi. Następnie Sąd Apelacyjny podzielił powyższe stanowisko przyjmując dodatkowo, że zbycie nieruchomości obciążonej dożywociem zawsze powoduje utratę możliwości wystąpienia z powództwem opartym na przepisie art. 913 § 2 k.c.
Z tak zaprezentowanym stanowiskiem nie zgadzała się Kancelaria Adwokacka Andreasik, Balcerowiak sp. p. z siedzibą we Wrocławiu, co zostało wyrażone w sporządzonej skardze kasacyjnej.
Zauważyć bowiem należy, że art. 914 k.c. wskazuje jedynie na brak możliwości rozwiązania umowy o dożywocie, po uprzednim zbyciu danej nieruchomości. Natomiast art. 914 k.c. nie niweczy możliwości powrotu do stanu poprzedniego, po uznaniu czynności prawnej za nieważną.
Tym samym Sąd Najwyższy przyjął, że interes prawny należy pojmować szeroko, mając na uwadze także dalsze skutki, które mogą lub już doprowadziły do pozbawienia powoda ochrony prawnej. Nie można zatem wyłączyć sytuacji, w której – w konkretnych okolicznościach – interes prawny w ustaleniu nieważności umowy sprzedaży nieruchomości obciążonej prawem dożywocia może mieć dożywotnik. Oczywiste jest bowiem, że przeniesienie własności nieruchomości obciążonej prawem dożywocia oznacza pozbawienie dożywotnika prawa do żądania rozwiązania umowy. Taki skutek wynika wprost z art. 914 k.c., pozostawiając jedynie możliwość żądania zamiany wynikających z umowy dożywocia świadczeń na dożywotnią rentę. W niektórych sytuacjach jednak przeniesienie własności nieruchomości na inną osobę może naruszać prawnie chroniony interes dożywotnika, któremu przysługuje – w szczególnych okolicznościach – roszczenie o rozwiązanie umowy.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 lipca 2019 r., sygn. akt V CSK 23/18